1001جاسوسی صنعتی

بر طبق گزارشی ، تخمین زده شده که شرکتهای امریکایی سالانه ۱۰۰ میلیون دلار به خاطر جاسوسی صنعتی ضرر می کنند. این آمار فقط اشاره به زیان مالی این پدیده ی نو ظهور دارد. اما زیان های ناشی از جاسوسی صنعتی تنها به این مورد ختم نمی شود و زیان های روانی و ضربه به شهرت و آبروی شرکت های بزرگ و برتر جهان ، اصلی ترین خسارت ناشی از جاسوسی صنعتی است . اگر چه این نوع حمله معمولا از جانب موسسات خاصی با پشتوانه ی مالی خوب صورت می گیرد اما تحقیقات نشان داده است که جلوگیری از این حملات بسیار ساده و با توجه کردن به نقاط آسیب پذیری به راحتی قابل پیشگیری است.

روشهای قانونی :

خرید شرکتها یا محصولاتشان که سبب انتقال تکنولوژی و دانش به رقبای سابق شرکت خریداری شده می شود. انتقال تکنولوژی به کشورهای دیگر از راه انجام تجارت در آنها که ضمن آن شرکت مذکور مجبور می شود ابتدا نیروی انسانی خارجی را آموزش دهد. انجام کار مشترک با سایر رقبا. مثلا چند شرکت با هم تصمیم به ساخت محصولی جدید می گیرند که در این پروسه اطلاعات شرکتها به اشتراک گذاشته می شود. اطلاعات منبع باز. مانند مقالات روزنامه ها ، گزارشهای سالانه ی شرکتها ، اطلاعاتی که شرکت مجبور شده در یک دادگاه برای دفاع از اتهام وارده به خود ارائه کندو …

روش های غیر قانونی:

سوء استفاده از افراد داخلی برای دزدیدن اطلاعات، چه به صورت آگاهانه (تطمیع کارمندان) و چه به صورت ناآگاهانه مانند تلفن کردن به کارمندان واحد پشتیبانی. فرستادن جاسوسهایی به شرکت در قالب افراد واجد تخصص و جویای کار حمله ی فیزیکی به شرکت.معمولا وقتی موفق است که حمله کنندگان دقیقا بدانند دنبال چه هستند و آن را کجا باید بیابند. گشتن اتاقهای هتل نمایندگان در سفر شرکت!

پس به طورکلی در پاسخ به این سوال که کدام یک از شرکت ها بیشتر در معرض جاسوسی صنعتی قرار می گیرند ، می توان این گونه پاسخ را بیان کرد که شرکت هایی که معمولا چرخه عمر محصولاتشان بسیار کوتاه است ، همانند شرکتهای تولید کننده محصولات الکترونیکی و رقابت در آنها بسیار فشرده است ، همچنین شرکت های به شدت IT محور ، شرکت های بسیار بزرگ که تعداد زیادی نیروی انسانی دارند ، بیشتر دچار این پدیده می شوند.

جاسوسی صنعتی در قلمرو سایبری:

شرکت آمریکائی “مکافی” که یک شرکت پیشتاز در صنعت امنیت سایبری در جهان است، اعلام کرد بیش از ۷۰ سازمان از جمله سازمان ملل، گروههای اصلی وابسته به وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) و مجموعه شرکتهای کلیدی آمریکا در معرض حملات جاسوسی سایبری قرار گرفته‌اند و در سطح بین‌المللی مورد “دستبرد اطلاعاتی” واقع شده‌اند.”مکافی” فهرستی را منتشر کرده که از شبکه‌های کامپیوتری دبیرخانه سازمان ملل گرفته تا لابراتوارهای وزارت انرژی آمریکا و طیف وسیعی از شرکتهای تولید سلاحهای تهاجمی – تدافعی با تکنولژی پیشرفته و فوق مدرن را در بر می‌گیرد.

جاسوسی صنعتی و راهکارهایی برای مقابله با آن:

هر چند تاريخ دقيق شروع اين نوع از جاسوسي دقيقاً مشخص نيست ،‌اما شواهد و مدارك نشانگر آن است كه سابقه ي آن به قبل از ميلاد مسيح بر مي گردد . اعزام راهبه ها از بيزانس به رم ، اولين جاسوسي صنعتي شمرده شده است . اما جاسوسي صنعتي به شكل رسمي و دولتي آن از سال 1789 با قانون ثبت اختراع در فرانسه به تصويب رسيد . 

جاسوسي صنعتي ، چرا ؟

جاسوسي صنعتي و انتقال كنترل نشده ي دانش فني ، همواره خسارت فراواني را به كشورهاي مختلف تحميل كرده است . دلايل انجام فعاليت هاي جاسوسي در بخش هاي صنعتي را مي توان موارد ذيل ذكر كرد :

همكاري فن آورانه و اقتصادي

در همكاري ها و تعاملات فني ، صنعتي و اقتصادي مي بايست طرفين همكار ،‌ منابع خود اعم از منابع مادي ، امكانات تحقيقاتي ، مهارت هاي ساخت و توليد ( نيروي انساني ماهر )‌و همچنين كانال هاي توزيع و فروش خود را ذكر نمايند كه اين ، خود نوعي افشاي اطلاعات محسوب مي شود . به همين علت سازمان ها بايد تمهيداتي را براي جلوگيري از انتقال ناخواسته اطلاعات و دارايي هاي نرم افزاري خود به كار بندند . به طور كلي شفافيت عمليات خود را براي عدم نشت اطلاعات محدود سازند . واحدهاي تخصصي با تهيه و تدوين پيوست هاي امنيتي و حفاظت از پروژه ها و فن آوري ها ، جداي از اقدامات و وظايف حفاظت اطلاعات مجموعه و نگاه مهندسي بر مبناي تحليل هزينه – منفعت ، بايد به مقوله ي حفاظت از فن آوري از منظر امنيتي و امنيت ملي توجه ويژه داشته باشند .

جاسوسان صنعتي در عرصه ي خود چگونه عمل مي كنند ؟

دست يابي به روش هاي مديريتي در صنايع به ويژه نظامي از عرصه هاي خاص فعاليت سرويس هاي جاسوسي در سراسر جهان محسوب مي شود. در اين زمينه ، جاسوسان صنعتي معمولاً به موارد ذيل توجه بيشتري از خود نشان مي دهند :

اين نكته را بايد در نظر گرفت كه بزرگي و يا كوچكي يك مؤسسه علمي و يا صنعتي ، تعيين كننده ي هجوم جاسوس ها به آن محل نيست ، بلكه جايگاه آن در عرصه هاي علمي ، تحقيقات و فن آوري در اين زمينه بسيار اهميت دارد . از اين رو بايد صنايع و شركت هاي كوچك و متوسطي نيز كه در زمينه ي نوآوري و تحقيقات پيشتاز هستند ،‌مراقب عمليات جاسوسي سرويسهاي اطلاعاتي باشند .

1- درخواست اطلاعات : در اين موارد ، شركت ها در پوشش هاي مختلف مانند خريدار ، بازار ياب و يا تبليغات ، درخواست اطلاعات صنايع را نموده كه در برخي موارد
مي تواند به خواسته هاي خود برسند . البته در اين گونه موارد توجيه مسؤلين دفاتر ، كاركنان قسمت مخابرات ، سربازان و ... مي تواند مثمرثمر بوده و راه هاي انتقال اطلاعات را مسدود نمايد .

اگر به مشكل او رسيدگي مي شد ...

مهندس جوان و با نشاطي بود . وقتي كه به استخدام سازمان درآمد ، خيلي سريع رشد نمود و در كار خود پيشرفت كرد . علاوه بر اين ، با كنجكاوي و هوش بالايي كه داشت توانسته بود به كارهاي سايرين نيز تقريباً اشراف داشته باشد و ازآن ها سردربياورد . يكي دو سفرخارجي نيز مربوط به حيطه ي كار خود رفته بود كه شنيده شد توسط مراجع امنيتي دستگير شده است . موضوع را بررسي كردم تا علت را جويا شوم . متوجه شدم او به جرم خيانت وفروش طرح هاي محرمانه و در دست اجراي صنعت به شركت هاي خارجي از طريق برنامه هاي الكترونيكي دستگير گرديده است . اما اين كار او هم علتي داشته ؛ زيرا در آستانه ي ازدواج قرار داشته ، از صنعت تقاضاي وام كرده بود ، منتظر نوبت بود و اين چنين با توجه به فشار خانواده ي همسرش براي برگزاري مراسم و هزينه هايي كه در سطح زندگي او نبود ، به جبران كمبود هزينه هاي خود روي آورده بود . البته اگر به مشكل او سريع تر رسيدگي مي شد و زياده خواهي ها هم كنترل مي شد و اطرافيان هم توجه داشتند او به يك جاسوس تبديل نمي شد .

خبر سايت ، ايجاد آگاهي

روزي كه در اينترنت مشغول چك كردن سايت هاي خبري بودم ، در يكي از سايت هاي خارجي ، مطلبي به شرح زير به چشمم خورد : « آمريكا براي مقابله با ايران ، همزمان با طرح اتهامات گوناگون ، با اقدام به جاسوسي به جنگ بااين كشور رفته است ... در چند هفته ي اخير شمار زيادي از جاسوسان آمريكا به كشورهاي همسايه ي ايران اعزام و در آن كشورها گرد هم آمده اند. به طوركلي آمريكا به چهارشيوه براي جمع آوري اطلاعات ازايران متوسل مي شود :

راه هاي مقابله با جاسوسي صنعتي

وجود امنيت در صنعت دفاعي از ابعاد مختلف ( اقتصادي ، امنيتي و سياسي ) موجب تقويت و ارتقاي توان و قدر و موقعيت كشورها در عرصه هاي مختلف شده و از خطرات ناشي از فعاليت هاي جاسوسي مي كاهد . مديران بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه در عرصه ي روابط خود با شركت ها و مؤسسات و ساير مراكز وابسته به بيگانه خطر بيش تري آن ها را تهديد مي كند .

امنیت برای کارکنان

هر گونه طرح در مؤسسات بايد در وهله ي نخست ، تدابير امنيتي مربوط به كاركنان آن مجموعه را مد نظر داشته باشد . زيرا كاركنان با توجه به جايگاه و نوع شغل خود مي توانند حجم گسترده اي از اطلاعات داراي طبقه بندي را افشا كنند . به طوري كه سرويس هاي مخفي يا رقبا به هيچ وجه با استفاده از ساير روش ها نمي توانند به اطلاعات دست يابند . تدابير امنيتي كاركنان با گزينش و استخدام آغاز و با آموزش هاي بدو و ضمن خدمت ادامه پيدا مي كند .

امنیت مادی یا سخت افزاری

استفاده از سيستم ها و ابزارهاي امنيتي ، باتوجه به موقعيت و اهميت هر صنعت ، كاربرد دارند . مانند استفاده از دستگاه هاي كنترل مراجعين (ايكس ري)، دوربين مدار بسته، سيستم هشدار دهنده و اعلام خطر و دستگاه هايي از اين قبيل . با توجه به نكات ذكر شده‌، ‌مسلم است كه مراكز حساس در مجموعه ي وزارت دفاع با توجه به حساسيت بالا كه خطري از سوي دشمن محسوب مي شود ‌، بايد در ايمن ترين نقطه قرار داشته باشند . 

داستان دستمال

تيم خارجي مشغول بازديد از پروژه بود تا در صورت ارزيابي براي عقد قرارداد توليد و خريد محصول ، با صنعت وارد مذاكره شود . هنگام ورود به صنعت ، به وسيله ي دستگاه دقيقاً چك شده بودند و با علم به اين كه هيچ وسيله اي براي ثبت اطلاعات در اختيار ندارند ، به محل پروژه هدايت شده بودند . با توجه به اين كه در اين گونه بازديدها نفر يا نفراتي نيز بايد از حفاظت در راستاي وظايف امنيتي و حفاظتي ، حضور داشته باشند . اين بار نوبت من بود كه اين تيم را در كنار كارشناسان و مديران پروژه همراهي نمايم . در حين بازديد تيم خارجي كه شامل 3 نفر بودند ، يكي از آن ها ظاهراً دچار سرماخوردگي شده بود و هراز گاهي عطسه مي كرد و به ظاهر براي رعايت ادب از ما كمي فاصله مي گرفت و دستمال پارچه اي را كه همراه داشت ، جلوي صورت خود مي گرفت . در مدت بازديد كه تقريباً 45 دقيقه به طول انجاميد ، او 7 يا 8 بار عطسه نمود كه در نهايت تعجب وقتي كه وي را زير نظر داشتم ، متوجه شدم دستمالي را كه همراه دارد ، 5 بار در نقاط مختلف كارگاه به زمين انداخت و وقتي هم كه قصد برداشتن آن را از زمين داشت ، به طوري كه توجه كسي را جلب نكند ، دستمال را كمي به زمين كشيده و بعد بر مي داشت .