1010

رفتارهای مولد در سازمان ها

وقتی که کارکنان از زمان آغاز ورود به محیط کار در شغل خویش جایگیر می شوند، در نهایت به جایگاهی می رسند که قادر به انجام فعالیت های ویژه ای در راستای تحقق اهداف و مقاصد سازمان خواهند شد. به عنوان مثال یک حسابدار قادر خواهد بود تمام حساب های مربوط به مشتریان شرکت را کنترل کند، یک صندوق دار توانایی این را پیدا می کند که با حداقل نظارت به بهترین شکل به کار خود بپردازد و یک پژوهشگر قادر به انجام پژوهش های اصیل خواهد شد. این چنین رفتارها و فعالیت هایی در مجموع رفتارهای مولد (کارآمد) نام دارند.

تعریف رفتارهای مولد

رفتار مولد نوعی از رفتار کارکنان است که به شکل مثبت با اهداف و مقاصد سازمان هماهنگ است. دوره انتقال و تحول هر فرد در سازمان از بدو ورود وی به سازمان تا تبدیل شدن به یک فرد حرفه ای ادامه می یابد. از منظر سازمانی یک شاغل تازه وارد کارایی چندانی ندارد زیرا در دوره عدم کارایی و نامولد بودن قرار دارد. در چنین شرایطی سازمان به موفقیت چندانی دست نخواهد یافت .اما با گذشت زمان فرد تازه وارد به جایگاهی می¬رسد که رفتار وی به گونه مثبت در راستای اهداف و راهبردهای سازمان قرار می گیرد. رفتار مولد در سازمان از منظر اقتصادی بیانگر نوعی سرمایه گذاری های سازمان بر کارکنان است که در قالب سود بازگشت می یابد. سه نوع رایج رفتار مولد در سازمان عبارتند از :

شکل اول رفتارهای مولد ، عملکرد شغلی است ؛ به اعتقاد کمپل، عملکرد شغلی نشانگر آن دسته از رفتارهای کارکنان در حین کار است که در راستای اهداف سازمانی است؛ در واقع عملکرد شغلی بیانگر رفتارهایی است که رسماً از سوی سازمان به عنوان بخشی از مسئولیت ها و وظایف کارکنان ارزیابی می شود.

شکل دوم رفتارهای مولد، رفتارهای مدنی سازمانی است . به طور کلی رفتارهای مدنی سازمانی به رفتارهایی که بخشی از شرح شغل رسمی کارکنان نیست (همچون کمک به سایر همکاران) و یا رفتارهایی که به طور رسمی به آن پاداش داده نمی شود، اشاره دارد. هرچند این رفتارها به طور رسمی از سوی سازمان تعیین نشده اند اما در راستای افزایش اثربخشی گروه و سازمان هستند.

سومین شکل رفتارهای مولد ، نوآوری است. مانند رفتار مدنی سازمانی، نوآوری نوعی عملکرد شغلی است اما تا حدی منحصر به فرد است چون پیشینه مجزایی برای بررسی پیامدهای آن وجود دارد. اگر چه تعریف استانداری از نوآوری در حال حاضر وجود ندارد اما این نوع رفتار مولد از سوی کارکنانی که ایده های جدید فراتر از اهداف سازمان دارند، صورت می گیرد. 

چهار جریان مجزا در پیشینه پژوهشی نوآوری سازمانی وجود دارد. درجریان اول، برخی از پژوهشگران فرایندی را که کارکنان در ارائه ایده های نو به کار می برند را مورد بررسی قرار می دهند. برخی دیگر، به دنبال تعیین ویژگی هایی هستند که کارکنان نوآور را از سایرین مجزا می کنند. در هر دو این موارد تمرکز بر کارکنانی است که به دنبال نوآوری هستند. در جریان دوم، به نوآوری از رویکرد کلان تری نگریسته می شود و تأکید بر گسترش نوآوری در سطح سازمان دارد. پژوهشگران در جریان سوم پژوهش ها به دنبال دلایل نوآوری ها هستند. در این رویکرد، تأکید بر تصمیم سازمان به داشتن نوآوری است. جریان چهارم پژوهش ها بر اهمیت افراد و سازمان ها در نوآوری تمرکز دارد.